Pracownicy deratyzacji, dezynsekcji i dezynfekcji zajmują się zwalczaniem niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi szkodników, takich jak gryzonie, owady, bakterie, wirusy i grzyby. To oczywiste, że zawód ten jest związany z licznymi zagrożeniami. Jedną z podstawowych zasad, której należy bezwzględnie przestrzegać, by zminimalizować ryzyko jest noszenie odzieży ochronnej, która w odróżnieniu od zwykłych ubrań roboczych (zalecanych w warunkach gdzie: występuje intensywne brudzenie substancjami nieszkodliwymi, działają czynniki powodujące przyśpieszone niszczenie odzieży lub wymagana jest specjalna czystość) ma przede wszystkim chronić przed jednym, a często wieloma szkodliwymi czynnikami. W poniższym artykule opowiemy, z jakimi zagrożeniami niemal codziennie zmagają się dezynsektorzy, dezynfektorzy i deratyzatorzy i jakich w związku z tym środków ochrony indywidualnej powinni używać.
Zagrożenia w pracy DDD
Jak już wspominaliśmy pracownicy firm zajmujących się usługami z zakresu DDD mają w swojej pracy styczność z niebezpiecznymi szkodnikami – mowa tutaj o gryzoniach (jak myszy i szczury) i owadach (m.in. pluskwy, karaluchy, prusaki, pchły, osy i szerszenie) oraz mikroorganizmami (bakterie, wirusy i grzyby). Są narażeni na bolesne ugryzienia czy ukąszenia, a często także zakażenie groźnymi chorobami – zwierzęta, które zwalcza się w ramach dezynsekcji czy deratyzacji są zwykle nosicielami chorobotwórczych patogenów. Dodatkowo szkodniki przebywające w pobliżu ludzi przywykły znajdować sobie trudnodostępne kryjówki, do których pracownicy DDD muszą się dostać, by ich zabiegi były skuteczne. Wiąże się to z ryzykiem wypadku np. poślizgnięcia/ potknięcia na śliskiej, nierównej powierzchni lub upadku z dużej wysokości. Mówiąc o zagrożeniach, trzeba wspomnieć o kontakcie z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi – technicy DDD wykonują opryskiwanie roztworami chemicznymi, rozpylają toksyczne gazy, ustawiają pułapki z trującymi pastami lub inne przynęty w celu zlikwidowania szkodników z naszego otoczenia. Stężone, silnie działające chemikalia mogą powodować poparzenia chemiczne skóry (np. w czasie ich mieszania) lub ostre zatrucia (gdy będą przypadkowo wdychane np. w wyniku nagłej zmiany wiatru, źle dobranej maski ochronnej lub nieprawidłowego przechowywania). Mogą być też przyczyną:
- chorób układu krążenia i zmian w morfologii krwi;
- zaburzeń hormonalnych i zmian w układzie rozrodczym;
- zaburzeń układu nerwowego: neuropatii, zaburzeń równowagi, zaburzeń zachowania, bezsenności;
- urazów oka (spojówki, rogówki) a po latach również zaćmy u pracowników, którzy zajmowali się rozpylaniem pestycydów w postaci aerozoli;
- podrażnień błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej (m.in. powstania stanów zapalnych, owrzodzeń) oraz różnych chorób układu oddechowego (zapalenie płuc, obrzęk płuc, reakcje astmatyczne, pylica płuc);
- zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka).
Co składa się na odzież ochronną technika DDD?
Dobór odzieży ochronnej w pracy DDD będzie się różnił w zależności od prac, jakie w danym momencie trzeba wykonać (rozłożenie trującej trutki będzie wymagało innych akcesoriów niż rozpylenie owadobójczego gazu). Zawsze jednak należy zwrócić uwagę, czy cały „ekwipunek” jest prawidłowo dobrany do ciała jego użytkownika – odzież powinna być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, by pracownik miał zapewnioną szczelną ochronę i jednocześnie mógł swobodnie wykonywać swoje obowiązki. Na potrzeby tego artykułu podzielimy poszczególne elementy odzieży ochronnej ze względu ich zakres ochrony, czyli miejsca, które chronią. Będą to akcesoria do ochrony rąk, oczu i dróg oddechowych oraz ciała.
Podstawą w indywidualnej ochronie pracownika DDD będą odpowiednie rękawice. By uniknąć bezpośredniego kontaktu z powierzchniami, na których mogą znajdować się chorobotwórcze drobnoustroje zwykle wystarczają jednorazowe, gumowe/ lateksowe rękawice. Inaczej w przypadku substancji chemicznych, które mogą uszkodzić mniej trwałą tkaninę i spowodować podrażnienie skóry lub poważne oparzenie. W tym wypadku należy zwrócić uwagę na materiał, z jakiego są wykonane rękawice – najlepsze będą flokowane rękawice nitrylowe lub neoprenowe. Rękawice powinny być długie, szczelne i bez jakichkolwiek uszkodzeń. Na opakowaniu rękawic powinny znajdować się czytelne oznaczenia informujące, że produkt jest przeznaczony do kontaktu z substancjami chemicznymi i odporny na uszkodzenia mechaniczne. Innym – często niezbędnym elementem ochronnym w pracy DDD jest maska, która ma chronić drogi oddechowe pracownika przed produktami pylistymi (tutaj najlepiej sprawdzi się półmaska z filtrami pochłaniającymi oznaczonymi P2A1 lub P2A3) lub gazowymi (w tym przypadku odpowiednim zabezpieczeniem będzie półmaska filtrująco-pochłaniająca z filtrem P2A2). Konieczne jest przestrzeganie terminu ważności filtra w masce – po jego upływie filtr musi zostać wymieniony. Do ochrony oczu stosuje się gogle. Zarówno maska jak i gogle powinny być dobrze dopasowane – muszą przylegać do twarzy i nie przepuszczać nic z zewnątrz – tylko wówczas spełnią swoją funkcję. Dodatkowym elementem ochronnym na twarz będzie ekran, który powinien być używany np. podczas przygotowywania oprysku lub mycia urządzeń np. opryskiwacza. Do ochrony ciała w pracy DDD używa się specjalnych kombinezonów ochronnych, które mogą być jedno lub wielorazowe. Powinny być wykonane z nieprzesiąkliwej tkaniny, odpornej na substancje chemiczne (mówi o tym oznaczenie: kat. III, typ 4, 5 lub 6). Niektóre kombinezony mają już kaptur, który nakłada się na głowę. Jeśli kaptura brakuje pracownik DDD powinien używać czapki. Ostatnim elementem garderoby w pracy DDD, na który należy zwrócić szczególną uwagę są buty. Powinny być wyższe (np. do kolan) i wykonane z materiału, który nie będzie przesiąkał – tutaj rekomendujemy obuwie typu kalosze gumowe, z neoprenu lub PCV. Podczas wykonywania zabiegów DDD nogawki kombinezonu powinny być naciągnięte na buty – w ten sposób środki chemiczne nie dostaną się po nogawce do wnętrza butów.
Dobre rady – profilaktyka
Na koniec warto jeszcze raz podkreślić, że praca w usługach DDD należy do trudniejszych i bardzo niebezpiecznych. Nawet odpowiednia odzież może nie wystarczyć, by ochronić pracowników przed wszystkimi zagrożeniami. Dlatego Ci zawsze powinni stosować wszelkie możliwe środki ostrożności. Poniżej kilka dodatkowych rad:
- odzież ochronna powinna być stosowana zawsze. Podczas jej zakupu należ sprawdzić czy posiada odpowiednie certyfikaty CE.
- podczas pracy z toksycznymi środkami chemicznymi obowiązuje całkowity zakaz jedzenia, picia i palenia tytoniu;
- utrzymywanie wysokiej higieny osobistej zmniejszy ryzyko zarażenia drobnoustrojami – należy brać często prysznic i zmieniać ubranie po pracy, dobrze, by ubranie robocze nie było zabierane do domu;
- jakiekolwiek dolegliwości trzeba odpowiednio wcześnie konsultować z lekarzem medycyny pracy.
Podstawą dobrego zabezpieczenie przed szkodliwymi substancjami jest odpowiedni strój oraz osprzęt.